به نقل از «آفتاب»

چرا عربستان پاکستان را رها کرده است؟

تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۵۶۵۷۳

آفتاب‌‌نیوز :

«برکناری عمران خان از نخست وزیری پاکستان در آوریل ۲۰۲۲ یک بحران سیاسی را در پی داشته و یک سال پس از کناره گیری وی از این سمت، هیچ نشانه ای از فروکش شدن بحران دیده نمی شود.

به گزارش پایگاه اینترنتی "میدل ایست آی"،تحولات سیاسی اخیر اسلام آباد به سطح یک دگرگونی بزرگ رسیده است؛ دگرگونی که بر حیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشور تأثیر گذاشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از سوی دیگر در حالی که پاکستان در آستانه قصور در پرداخت بدهی قرار گرفته، شرکای سنتی اش به کمکش نمی آیند.

عمران خان در نهایت پس از اختلاف با فرمانده ارتش پاکستان بر سر برکناری رئیس اطلاعاتی مورد حمایتش، با دریافت رای عدم اعتماد در پارلمان از قدرت برکنار شد. عمران خان همچنین به دلیل اجازه ندادن به آمریکا برای استفاده از پایگاه‌های افغان برای اجرای عملیات در این کشور، به دردسری برای تشکیلات نظامی پاکستان تبدیل شده بود.

پس از آنکه عمران خان از قدرت برکنار شد، تظاهراتی گسترده در سراسر پاکستان همراه با اعتراضاتی کم سابقه در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به راه افتاد؛ اعتراضاتی که نشان‌دهنده این بود که پایگاه رأی‌دهندگان حامی عمران خان محکم حامی او باقی مانده است.

در این میان دولت ائتلافی تحت رهبری شهباز شریف، نخست وزیر جدید پاکستان که جایگزین دولت عمران خان شده و از حمایت ارتش این کشور برخوردار است در تنگنای یک بحران مالی عمیق‌تر از قبل قرار گرفته در حالی که صندوق بین‌المللی پول (IMF) نیز وام نجات‌بخش چند میلیارد دلاری خود به اسلام‌آباد را به تعویق انداخته است.

انتظار می رفت دولت نواز شریف به دلیل داشتن وجهه‌ای مقبول‌تر نزد بازیگران جهانی و منطقه ای بتواند کمک های مالی قابل توجهی را از سمت کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر دریافت کند.

با توجه به اینکه خانواده نواز شریف روابط نزدیکی با خاندان سلطنتی عربستان دارند چنین فرضیاتی بی اساس نیستند. نواز شریف، نخست وزیر پیشین پاکستان، پس از کودتای نظامی سال ۱۹۹۹ این کشور دوران تبعید سیاسی خود را در عربستان سپری کرد. انتظار می‌رفت شهباز شریف برخلاف عمران خانی که به دلیل تلاش‌هایش برای مطرح کردن خود به عنوان رهبر جهان اسلام مورد غضب ریاض قرار گرفت، از نظر سیاسی خدمتگذار این پادشاهی باشد.

هزینه های رو به فزونی

بسیاری بر این باور بودند همین قدر که نواز شریف فرمانبرداری سیاسی از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و ارتباطات شخصی با خانواده‌های سلطنتی این کشورها دارد در نهایت برای اعطای کمکهای مالی حیاتی به پاکستان کافی است اما تا کنون این اتفاق نیفتاده است. پس چرا کشورهای عربی خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی، تمایلی به پا پیش گذاشتن برای کمک به پاکستان ندارند؟

در طی یک دهه گذشته، عربستان سعودی چندین کمک مالی نجات بخش را از جمله یک وام ۱.۵ میلیارد دلاری مربوط به سال ۲۰۱۴، سه میلیارد دلار سپرده مربوط به سال ۲۰۱۸ و سه میلیارد دلار دیگر در سال ۲۰۲۱ به همراه سایر کمک ها به پاکستان ارائه کرده است. یک سال پیش دولت جدید نواز شریف به منظور دریافت یک بسته حمایتی جدید با عربستان سعودی تماس گرفت و در اوت گذشته، ریاض تصمیم گرفت تا در ضمن ادامه مذاکرات پاکستان با صندوق بین المللی پول، سپرده سه میلیارد دلاری خود را تمدید کند.

اما پس از شکست پاکستان در دستیابی به توافق نهایی با صندوق بین المللی پول، هیچ بسته مالی نجاتبخش جدیدی از سوی سعودی ها مطرح نشد. در نوامبر گذشته، ژنرال عاصم منیر فرماندهی ارتش پاکستان را بر عهده گرفت و او سریعا به عربستان سعودی سفر کرد. پس از سفر او گزارش‌ شد که این کشور حوزه خلیج فارس در نظر دارد سپرده‌های خود را در بانک مرکزی پاکستان به پنج میلیارد دلار افزایش و سرمایه‌گذاری‌های دیگری هم در این کشور انجام دهد. اما تا کنون فراتر از توافقی که اخیرا به ارزش یک میلیارد دلار در بخش نفت حاصل شد، دستاورد چندانی محقق نشده است.

دلایل احتیاطی که عربستان سعودی در این زمینه به خرج می‌دهد به حوزه های سیاسی، اقتصادی و ژئواستراتژیک مربوط می شود. در حالی که ریاض از مدت‌ها قبل منشا دریافت حمایتهای مالی برای پاکستان بوده، بحران اقتصادی در پاکستان تنها به بدتر شدن ادامه داده و دولت‌های متوالی در اسلام آباد به دلیل هزینه‌های سیاسی تمایلی به اجرای کامل اصلاحات مد نظر صندوق بین‌المللی پول ندارند.

این وضعیت سبب شده که حوزه‌های تصمیم‌گیری عربستان در مورد معقول بودن ادامه روند نجات مکرر اقتصاد پاکستان سوال کنند. از سوی دیگر عربستان سعودی در حال تغییر دادن کلی رویکرد بدون محدودیت خود نسبت به اعطای کمک‌های خارجی بوده و در حال مذاکره با نهادهای مالی بین‌المللی بر سر راه‌های جدید حمایت از کشورهای در تنگنای مالی مانند پاکستان است.

آشکار است که صرفه‌جویی مالی و بهبود شیوه های حکمرانی دیگر خواسته های صندوق بین المللی پول نیست، بلکه جزو شرایط کمک عربستان به پاکستان نیز هست.

بی ثباتی سیاسی

از طرف دیگر عدم تمایل عربستان به ارائه کمک های مالی به پاکستان جنبه سیاسی نیز پیدا کرده است. عمران خان از زمان برکنار شدن از قدرت، موضعش در برابر دولت فعلی تقویت شده و یک نظرسنجی اخیر محبوبیت او را ۶۱ درصد نشان داد در حالی که این رقم برای نخست‌وزیر فعلی تنها ۳۲ درصد بوده است.

طبعا با تداوم تلاش دولت فدرال و مقامهای پاکستان برای جلوگیری از برگزاری انتخابات در استان های کلیدی و هدف گرفتن سیاستمداران و کارمندان سیاسی بی ثباتی سیاسی یک امر مسلم می‌شود. تاکید سفیر سابق عربستان در پاکستان بر وابسته بودن ثبات سیاسی به ثبات اقتصادی هر چه بیشتر نشان می‌دهد که احیای تعامل مالی به نزدیکی بین بازیگران سیاسی و نهادهای دولتی مختلف بستگی پیدا می‌کند.

رابطه عربستان و پاکستان یک زاویه ژئواستراتژیک نیز دارد. دو کشور روابط دفاعی نزدیکی دارند و نیروهای مسلح آنها به طور معمول مانورهای مشترکی را برگزار می کنند.

پاکستان همچنین سربازانی را برای مقاصد آموزشی و مستشاری به عربستان سعودی اعزام کرده است. به این ترتیب، پاکستان به صورت غیرمستقیم به کمک به امنیت ملی عربستان ادامه می دهد.

با این حال، تعامل نظامی پاکستان با عربستان سعودی هر چه بیشتر کاسته شده و بیشتر جنبه تاکتیکی پیدا می‌کند و فاصله زیادی از حضور نظامی که پاکستان در عربستان در طول جنگ ایران و عراق تجربه کرد گرفته است.

بنابراین، حتی با وجود اینکه عربستان سعودی اخیراً صرفا به خاطر حساسیت‌های ژئواستراتژیک و با نادیده گرفتن رویکرد جدیدش در حوزه کمک‌های خارجی، به ترتیب یک و پنج میلیارد دلار در بانک‌های مرکزی یمن و ترکیه سپرده‌گذاری کرده است - میل کمی در بخش‌های تصمیم‌گیری عربستان برای دادن کمک هایی مشابه به پاکستان وجود دارد.

علاوه بر آن نزدیکی بین ریاض و تهران نیاز عربستان سعودی به وابستگی امنیتی را کاهش خواهد داد.

تا زمانی که پاکستان اصلاحات اقتصادی ساختاری انجام ندهد، سیاست‌های مالی مورد تایید صندوق بین‌المللی پول را اجرا نکند و بی‌ثباتی سیاسی فعلی خود را را رفع نکند، امکان تجدید حمایت مالی عربستان سعودی از این کشور نسبتا کم است.»

منبع: خبرگزاری ایسنا

منبع: آفتاب

کلیدواژه: عربستان پاکستان نواز شریف صندوق بین المللی پول عربستان سعودی میلیارد دلار نواز شریف خلیج فارس عمران خان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۵۶۵۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معامله ریاض – واشنگتن به مویی بند است

سایت خبری – تحلیلی المانیتور در تازه‌ترین گزارش درباره معامله بزرگ جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده بین عربستان سعودی و اسرائیل نوشت: پس از جلوگیری از درگیری منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران، دولت بایدن اکنون خود را وابسته به توافق آتش بس بین حماس و اسرائیل برای نجات استراتژی خود در خاورمیانه می‌بیند.

به گزارش جماران، اجزای لازم برای یک پیمان دفاعی تاریخی ایالات متحده با عربستان سعودی تقریبا فراهم شده است؛ توافقی که به عادی سازی روابط ریاض با دولت یهود کمک می‌کند و بنابراین، امکان جریان متقابل سرمایه و همکاری نظامی را فراهم می‌کند که می‌تواند ایران را بیشتر منزوی کند.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز دوشنبه در نشست مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت: «در مورد توافقات دوجانبه بین پادشاهی سعودی و ایالات متحده، ما بسیار بسیار به پایان نزدیک هستیم و بیشتر کار‌ها قبلا انجام شده است.» آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز آن را تکرار کرد.

جزییات پیمان مورد نظر آمریکا و عربستان سعودی علنی نشده است. آنچه که از طریق منابع دیپلماتیک به رسانه‌ها درز داده شده نشان می‌دهد که این توافق چیزی شبیه ماده ۵ معاهده ۱۹۶۰ ایالات متحده با ژاپن که ایالات متحده را متعهد می‌کند در صورت حمله به ژاپن از این کشور دفاع کند را در دل خود ندارد. اما احتمالاً فراتر از متن توافق‌های موجود میان واشنگتن و کشور‌های عربی خلیج فارس است که برخی از آن‌ها متحد اصلی غیرناتو واشنگتن محسوب می‌شوند است. در توافق‌های فعلی صرفا بندی درباره ضرورت مشورت در مورد گام‌های دفاعی به چشم می‌خورد.

با این حال، سنگ بنای مورد نیاز برای دستیابی به موافقت کنگره برای توافق پیشنهادی، عادی سازی عربستان با اسرائیل است که همچنان مبهم باقی مانده است. یکی از خواسته‌های کلیدی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تعهد رهبران اسرائیل به برداشتن گام‌های برگشت ناپذیر به سوی تشکیل کشور فلسطین – است که هنوز برآورده نشده است. مقامات آمریکایی می‌گویند رسیدن به این هدف، مستلزم پایان جنگ در غزه است.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، که با فشار داخلی شدید مواجه است، بیش از آنکه به فلسطینی‌ها امتیاز بزرگی بدهد، به دنبال پایان دادن به حیات حماس است. نتانیاهو این هفته وعده خود را برای اعزام ارتش اسرائیل به رفح "با یا بدون" توافق آتش بس تکرار کرد.

دولت بایدن همه راه‌ها را برای جلوگیری از آن انجام می‌دهد، در حالی که فشار بر حماس برای پذیرش فوری آخرین پیشنهاد آتش‌بس را مضاعف می‌کند.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز سه شنبه در پاسخ به این سوال که آیا دولت برنامه B دارد یا خیر، به خبرنگاران گفت: «فقط باید یک توافق وجود داشته باشد. اگر بتوانیم آتش‌بس به دست آوریم، می‌توانیم چیزی پایدارتر به دست آوریم، سپس شاید به درگیری پایان دهیم و با پروژه عادی‌سازی پیش برویم. اما همه این پروسه باید با یک معامله شروع شود.»

به نظر می‌رسد که دولت بایدن برای به نتیجه رساندن مذاکرات جاری و رسیدن به سنگ بنای معامله مدنظر، از هر گونه اقدام تنش آفرین و تحریک کننده اسرائیل خودداری می‌کند. اوایل این هفته، وزارت امور خارجه از تحریم چهار واحد امنیتی اسرائیل که به نظر می‌رسید قوانین بشردوستانه بین‌المللی را به شدت نقض کرده‌اند، خودداری کرد، چیزی که برخی آن را آخرین ژست آشتی‌جویانه در قبال دولت نتانیاهو تعبیر کردند.

بلینکن روز سه‌شنبه برای نزدیک به سه ساعت با نتانیاهو دیدار کرد تا برای ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر به غزه و پرهیز از تهاجم ره رفح که رئیس پنتاگون می‌گوید اسرائیل به اندازه کافی برای آن آماده نیست به او هشدار داده باشد. یک منبع مطلع در مورد این دیدار گفت که این دیدار برای طرف آمریکایی خوب پیش نرفت، اما جزئیاتی ارائه نکرد.

اکنون همه چیز به دستیابی حماس و اسراییل به یک توافق آتش بس بستگی دارد تا فشار بر دولت اسرائیل را به امید سازش در آینده کاهش دهند.

مقامات پیشین امنیت ملی آمریکا به المانیتور گفتند که به نظر می‌رسد پیشنهاد بلینکن در اوایل این هفته مبنی بر اینکه ایالات متحده و عربستان سعودی در حال آماده کردن توافقنامه دفاعی دوجانبه خود هستند، با هدف جلب نظر رهبران اسرائیلی بوده است، نه نشان‌دهنده هرگونه پیروزی قریب‌الوقوع برای واشنگتن.

عربستان سعودی مدتهاست که به دنبال دسترسی بیشتر به تسلیحات پیشرفته ایالات متحده، از جمله دفاع هوایی و موشکی، و کاهش کنترل صادرات ایالات متحده بر روی تراشه‌های پیشرفته مورد استفاده برای توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی بوده است. ممکن است یک توافق دوجانبه موقت به عنوان یکی از راه‌های محدود کردن نفوذ استراتژیک چین بر ریاض تا زمانی که دولت آینده اسرائیل آماده ارائه امتیازاتی به فلسطینیان باشد، تلقی شود.

یکی از مقامات ارشد سابق آمریکایی می‌گوید که راه‌هایی وجود دارد که می‌توان چنین توافقی را بدون نیاز به تصویب سنا پیش برد. دولت بایدن در سال ۲۰۲۱ به قطر موقعیت متحد اصلی غیر ناتو اعطا کرد و سال گذشته یک توافق راهبردی گسترده با بحرین امضا کرد که به منامه اجازه دسترسی ممتاز به اشتراک اطلاعات، دفاع موشکی و همکاری در زمینه هوش مصنوعی را داد. یکی از مقامات ارشد کاخ سفید در آن زمان از توافق اخیر به عنوان «الگو» یی برای منطقه یاد کرد.

اما دیگر مقامات سابق امنیت ملی در مورد این گزینه تردید دارند. هر پیمانی که متضمن تضمین‌های دفاعی ایالات متحده و انتقال تسلیحات عمده برای عربستان سعودی باشد، مستلزم کسب مجوز از جانب کنگره است. از سوی دیگر تحقق درخواست محمد بن سلمان برای برخورداری عربستان از پروسه غنی‌سازی کامل هسته‌ای، نگرانی‌های آمریکا در مورد اشاعه تسلیحات هسته‌ای را به همره دارد. در غیاب عادی سازی رابطه عربستان با اسرائیل، جمهوری خواهان سنا احتمالاً این توافق را برای ایالات متحده ناکافی می‌دانند.

جاناتان لرد، مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه در مرکز امنیت جدید آمریکا در واشنگتن می‌گوید: بخش بزرگی از این توافق میان عربستان و آمریکا از لحاظ سیاسی و استراتژیک مربوط به عادی سازی رابطه ریاض با اسرائیل بود. بدون آن، دولت بایدن احتمالاً باید عربستان سعودی را متقاعد کند که با واگذاری امتیازات اضافی موافقت کند تا شاید بایدن بتواند با دست پرتر اعضای کنگره را با خود همراه سازد. یکی از این امتیاز‌ها می‌تواند محدودیت‌های گسترده‌تر بر همکاری امنیتی عربستان و چین و تعهد عمیق مقامات سعودی برای ادغام نظامی با دیگر شرکای آمریکایی در منطقه باشد.

مقامات سعودی حداقل به طور علنی هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ولیعهد مایل است به چیزی کمتر از تضمین‌های کامل دفاعی ایالات متحده و راهی برای تشکیل کشور مستقل برای فلسطینیان رضایت دهد، بروز نداده اند. یک مقام منطقه‌ای آشنا به مذاکرات به المانیتور گفت که پذیرش هر چیزی جز این «برای ریاض بسیار دشوار خواهد بود».